آنچه مسلم است کسانی که برای گردش به یک روستا میروند ، دنبال ساختمانهای شیک و نوساز و خیابانهای عریض و طویل نیستند . چرا که از این قبیل چیزها در شهرهای بزرگ فراوان است .
گردشگران روستا قبل از هرچیز به هوای تازه و مناظر طبیعی زیبا و سادگی و بی پیرایگی محیط توجه دارند . به زندگی ساده و سالم و روابط نزدیک انسانها با همدیگر علاقمند هستند . آنان در روستا به دنبال آرامش می گردند و دوری از سر وصداهای ماشینهای شهری .
جوانان شهری که به روستا میروند دوست دارند محیطی را که پدر و مادر و اجدادشان در آن بزرگ شده اند همانگونه که بوده است ببینند و تاریخچه ای از زندگی پیشینیان خود را در پیش رو مطالعه کنند .
ساختمانهای قدیمی ، کوچه پس کوچه های تنگ و باریک ، دیوارهای گلین که با دستهای رنج کشیده پدرانشان با زحمت بنا شده اند ، درب حیاتهای چوبی قدیمی ، مهتابیها ، دالانهای تاریک زیر ساختمانها ، پله های مرتفع و پر پیچ و تاب ، آغلها ، طویله ها ، انبارهای سوخت و علوفه ، سیلوهای گندم و جو در دل دیوارهای اتاقها ، تاپوهایی که زمانی پر از جو و گندم و آرد بوده اند ، خمره هایی که پر از ماست و دوغ و روغن حیوانی و شیره انگور و انواع مرباها بوده اند ، دولابچه های محل نگهداری بادام و گردو و کشمش ، ابزار های قدیمی کشاورزی از قبیل خیش و ماله و چون و هرچون ، ظروف مسی و گلی ، قاشقهای چوبی ، چراغهای موشی ، زنبوری، انگلیسی، پیه سوزها و لمپاها و گردسوزها ، سماورهای ذغالی در کنار منقلهای آتش، چرخ نخ ریسی و کار قدک بافی ، و حتی پالان الاغها و جوالها و تاچه ها و قراره ها ، گلیمهای زیر پای پدران ، و درختهایی که دیگران کاشتند و ما خوردیم ، همه اینها زمانی که از نسلی به نسلی دیگر منتقل شوند ، خود تاریخچه ارزشمندی میشود برای نسل آینده تا از آن درس بگیرند و عبرت شود برای اهل پیشرفت .
حال اگر ما بیاییم و به بهانه بازسازی روستا همه جلوه های قدیمی را از بین ببریم و بناهای قدیمی را که هنوز هم قابل بازسازی هستند ویران کنیم تا خیابانهای عریض و طویل بسازیم که جولانگاه ماشینها و تراکتورها و موتورهای گازی شوند ، میدانید چه بر سر روستا می آوریم ؟! همین حالا زمانی که یک موتور سوار از یکی از کوچه ها عبور میکند تا مدت زیادی بوی دودش و صدای ناهنجارش آرامش و صفای موجود را بهم میزند . چه رسد به زمانی که این خیابانهای تعریض شده پارکینگ ماشینها شوند .
طولانی ترین طول و عرض روستا را میتوان در ده دقیقه قدم زد و هیچ لزومی ندارد که هرکس با ماشینش تا درب منزلش برود . میشود در جاهای مناسب محلهای پارکینک پیش بینی کرد .
هم اکنون در روستای وانشان ما عملیات نوسازی و اسفالت و سنگفرش کردن کوچه ها در حال انجام است و عده ای با دلسوزی و با نیت خیر دارند زحمت میکشند و در نظر دارند که وانشان را تبدیل به محل گردشگری و توریستی نمایند . متاسفانه به علت شرایط خاص فعلی و این حقیقت که صاحبان بناهای قدیمی توانایی و حوصله رسیدگی و نگهداری آنها را ندارند ، به سادگی تسلیم پیشنهادهای تخریب و صافکاری بناها میشوند و تیشه به ریشه های خود میزنند .
از هم ولایتی های عزیز تقاضا میشود با این عجله یادگاریهای اجداد خود را ویران نکنند و قبل از هرچیز در فکر نگهداری آنها باشند . با هزینه ای بسیار کمتر از هزینه بازسازی ، بسیاری از این ساختمانها سالیان دراز دوام می آورند . از مسئولین و دست اندرکارانی هم که مشغول این عملیات هستند خواهش میشود به نکات اشاره شده توجه کنند و سعی کنند موضوع بازسازی روستا با تامل بیشتر و با مشورت گسترده تر با روستاییان و فرزندانشان در شهرها انجام شود تا در آینده موجب پشیمانی نگردد .
در بین ساختمانهایی که تا کنون بعلت خالی شدن از سکنه و یا بمنظور نوسازی ویا تعریض کوچه های وانشان تخریب شده اند ، بناهایی بوده اند که ارزش تاریخی داشتند و میبایست بعنوان میراث روستایی از آنها نگهداری میشد . بعضی از این ساختمانها که از نظر مالکیت هم بصورت مشاع بوده و چندین مالک دارند پس از تخریب با مشکل چگونگی تقسیم بین مالکین روبرو میشوند و ممکن است مدتها بحالت مخروبه بمانند . اولین چیزی که موجب وسوسه مالکین و رضایت دادن آنها به تخریب میشود ، تخریب و خاک برداری مجانی میباشد که هزینه آن از بودجه ای که برای بازسازی روستا در نظر گرفته شده پرداخت میشود . و چون کار تخریب با مشورت همه مالکین انجام نشده و تصمیمات لازم برای بازسازی آن گزفته نشده ، کار بازسازی با بن بست روبرو میشود . اگر این کار به همین ترتیب ادامه پیدا کند ، به زودی روبرو خواهیم شد با یک سری ساختمانهای نیمه مخروبه و کوچه هایی به شکلهای نا منظم با فرورفتگی ها و برآمدگیهای متعدد . این در حالی است که اغلب ساکنین هم با هزینه کردن اینچنینی بودجه های واگذاری موافق نیستند و ترجیح میدهند این بودجه صرف کارهای ضروری تر شود .
